काठमाण्डौ – प्रायः हामीले जति नै प्रयास गरे पनि महिनाको अन्त्यमा हाम्रो बजेट बिग्रन्छ । केही कुरामा हाम्रो मन प्रलोभनमा पर्छ, त्यसपछि अचानक केही खर्च निस्कन्छ।

धनी, सुखी, सम्पन्न परिवार कसलाई मन पर्दैन होला र ? यही सुखी र सम्पन्न जीवन जीउनका लागि मानिसहरु दिन रात मेहनत गर्ने गर्दछन् । यसका साथै मानिसहरु आफू जन्मेको ठाउँ छोड्र बाहिर रोजगारका लागि बाहिर जाने गर्दछन् ।

तर, पैसा कमाएता पनि बचत नभएर कति मानिसहरु चिन्तामा हुने गरेको पाइन्छ । यस्तो अवस्थामा पैसा बचत गर्ने केही टिप्स छन्, जसलाई पालना गरेर तपाईं पैसा बचत गर्न सक्नुहुन्छ ।

पैसा बचत गर्न ध्यान दिनुपर्ने कुराहरु :-

१. सदस्यता साझेदारी गर्नुहोस्

हामी सबैलाई ओटीटी प्लेटफर्मको मूल्य थाहा छ। हामीसँग जतिसुकै एप्सको सदस्यता छ भन्ने फरक पर्दैन, तर हामीलाई थाहा छ कि हामी दुई भन्दा बढी एपहरू हेर्न सक्दैनौं। हामीसँग समय हुँदैन् । पैसा बचत गर्न, हामीले भ्रमण गर्ने प्लेटफर्महरूमा मात्र सदस्यता लिनु उत्तम हुन्छ। अर्को तरिका तपाईंको साथीहरूसँग सदस्यता साझेदारी गर्न हुनेछ।

२. खाना बिल:-

हामी सबैले कुनै न कुनै समयमा बाहिरबाट खाना अर्डर गर्नुपर्छ, तर यदि तपाईंले हप्ताको दुई दिनमा केही विशेष पकाउने छनौट गर्नुभयो भने, तपाईं धेरै दबाबमा पर्नुहुने छैन। तपाईको तृष्णा पनि शान्त रहनेछ र तपाईको पैसा धेरै खर्च हुनेछैन।

३. अनलाइन किनमेल (online shopping):-

अनलाईन किनमेल गर्नु अघि, तपाइँ किन अनलाईन किनमेल गर्दै हुनुहुन्छ, के किन्दै हुनुहुन्छ भनेर बुझ्नु महत्त्वपूर्ण छ ? धेरैजसो मानिसहरू दुखी हुँदा किनमेल गर्छन् तर तपाईले आफ्नो आवश्यकता अनुसार किनमेल गर्नु राम्रो हो। तपाईं किनमेल जानको लागि बिक्रीको लागि पनि पर्खन सक्नुहुन्छ।

४. क्रेडिट कार्ड प्रयोग नगर्नुहोस्:-

आफ्नो बिल तिर्न क्रेडिट प्रयोग नगर्नुहोस्। सामान्यतया जब तपाइँ क्रेडिट कार्ड प्रयोग गर्नुहुन्छ, तपाइँ पछि भुक्तानीको नाममा धेरै खर्च गर्नुहुन्छ, त्यसैले क्रेडिट कार्ड प्रयोग गर्नुको सट्टा, डेबिट कार्ड वा नगद प्रयोग गर्नुहोस्।

५. आवश्यकताहरूबाट चाहनाहरू अलग गर्नुहोस् / केही लक्ष्य निर्धारण गर्नुहोस् 

यदि तपाइँसँग कुनै आर्थिक लक्ष्य वा प्राथमिकता छैन भने तपाइँको सबै आम्दानी खर्च हुन्छ । त्यसैले तपाइँको आम्दानी बेकार र गैरआवश्यक चिजमा खर्च हुनबाट बचाउनका लागि तपाइँले आफ्नो प्राथमिकताका आधारमा केही आर्थिक लक्ष्य निर्धारण गर्ने कोसिस गर्नुपर्छ ।

हुन सक्छ तपाइँले केही त्यस्ता सपना देख्नुभएको छ, जस्तै घर किन्ने, बालबच्चालाई राम्रो शिक्षा दिने र आरामदायी रिटायरमेन्ट । त्यसैले तपाइँले आफ्नो यस्ता सपनालाई लक्ष्य बनाउनुहोस् र त्यसका लागि कति पैसा आवश्यक पर्छ, त्यसको लेखाजोखा गर्नुहोस् ।

अनि त्यो लक्ष्य पूरा गर्न तपाइँलाई हरेक महिना कति पैसा जम्मा गर्नुपर्छ र त्यसलाई कुन ठाउँमा लगानी गर्दा उच्चतम प्रतिफल आउँछ, त्यतातिर ध्यान दिनुहोस् । यसरी तपाइँको बचत गर्ने बानी विकास हुन्छ ।

६. नियमित रूपमा बचत गर्नुहोस्-अटोमेटिक तरिकाले बचत गर्नुहोस्:-

संसारमा सबैभन्दा बढी लगानीकर्ता वारेन बफेटका भनाइअनुसार त्यो पैसा बचत नगर्नुहोस् जुन खर्चपछि बचेको हुन्छ, त्यो पैसा खर्च गर्नुहोस् जुन बचतपछि बचेको हुन्छ ।’

यदि तपाइँ महिनाको अन्त्यमा थोरै पैसा बचाउने कोसिस गरिरहनुभएको छ भने त्यो तपाइँले गलत गरिरहनुभएको छ । यसोका सट्टा तपाइँले महिनाको सुरुआतमै आफ्नो आम्दानीको १० प्रतिशत बचत गरेर त्यसलाई लगानी गर्ने कोसिस गर्नुहोस् ।

यसका लागि तपाइँ राम्रो ब्याजदरमा बैंकमै फिक्स डिपोजिट वा म्युचुअल फन्डमा जम्मा गर्न सक्नुहुन्छ । तपाइँ यो अनलाइनमार्फत पनि गर्न सक्नुहुन्छ ।

यसरी महिनाको पहिलो हप्तामै तपाइँको पैसा अटोमेटिक तरिकाले तपाइँको बचत खाताबाट निकालेर फिक्स डिपोजित वा म्युचुअल फन्ड अकाउन्टमा जम्मा हुन्छ । यसलाई विस्तारै बढाएर तपाइँले बढाएर २० प्रतिशतसम्म पुर्याउने कोसिस गर्नुहोस् । यसले तपाइँको आर्थिक वचत राम्रो हुनेछ ।

७. खर्चको सूची बनाउनुस्:-

तपाईंले ससानोदेखि ठूलोसम्म खर्च गर्ने शीर्षक बनाउनुस् । यसले तपाईको आम्दानी र खर्चबीचको सन्तुलन कायम गर्छ ।

ठूलो खर्चहरु घर बनाउन, कार खरिद गर्न, बालबालिकाको पढाइलगायतका शीर्षक जब तपाईंले लेख्नुहुन्छ तब खर्च कटौती सुरु हुन्छ ।

८.  निरन्तरता दिने:-

जहिले पनि आफूले गरेको कामको निरन्तरता दिने । आफूलाई विश्वास भएको काम समाउने ।

९. अरुलाई नपछ्याउने:-

भिडको पछाडी नलाग्ने। लिकबाट भिन्दै हिँडने प्रयास गर्ने । यसो गर्नका लागि आफ्रनो मौलिक   सीपलाई सोच विकसित गर्ने  ।  झुण्डको अंश बनेर आफनो कला र सीपलाई व्यर्थमा खर्चमा न गर्ने  ।

(एजेन्सीको सहयोगमा)